1. سیاهپوشی

از نظر فقهی پوشیدن لباس سیاه مکروه است ولی در عزاداری امام حسین (ع) و ائمه معصومین (ع) استثناء شده است زیرا این کار نشانة حزن و اندوه و نمودار شعائر و حماسه‌ها است.

2. تسلیت گویی

اصل تسلیت گفتن در شرایط مصیبت و اندوهی که بر کسی وارد شده در اسلام مستحب است.

پیامبر اکرم (ص) : هرکس مصیبت دیده‌ای را تسلیت گوید، پاداشی همانند او دارد. (سفینه‌البحار، ج2، ص188)

- این سنت در بین شیعیان رایج است و با جمله «أعظَمَ اللهُ اُجُورَکُم» همدیگر را تسلیت می‌دهند.

- امام باقر (ع) : وقتی شیعیان به هم می‌رسند در مصیبت اباعبدالله (ع) این جمله را تکرار نمایند: «اَعظَمَ اللهُ اُجُورَنا بمُصابنا بالحُسَین (ع) وَ جَعَلَنا وَ اِیاکُم مِنَ الطالبینَ بِثارِه مَعَ وَلیّهِ الاِمام المَهدی مِن آلِ مُحَمَدٍ (ع).» خداوند اجر ما را به سوگواری و عزاداری بر امام حسین (ع) بیفزاید و ما و شما را از خونخواهان او همراه با ولی خود امام مهدی (عج) از آل محمد (ع) قرار بدهد. (مستدرک الوسایل، ج2، ص216)

3. تباکی و گریستن

در حدیث قدسی آمده که خداوند به حضرت موسی (ع) فرموند: ای موسی! هر یک از بندگانم در زمان شهادت فرزند مصطفی (ص) (روز عاشورا) گریه کند یا حالت گریه به خود بگیرد و بر مصیبت سبط پیامبر (ص) تعزیت گوید همواره در بهشت خواهد بود. (مستدرک سفینه‌البحار، ج7، ص235)

4. تحمل اندکی سختی

باید مقدارى از لذایذ زندگى را که از خوردن و نوشیدن و حتّى خوابیدن و گفتن بدست مى‏آید ترک نموده (مگر آن که لازم باشد) و دیدار با برادران دینى را ترک کرده و آن روز را روز گریه و اندوه خود قرار دهد و مانند کسى باشند که پدر یا فرزند خود را از دست داده است‏.

- امام صادق (ع) : در روز (عاشورا) از کارهای لذتبخش دوری شود و آداب و سنن سوگواری برپاگردد و تا زوال خورشید از خوردن و آشامیدن خودداری شود و بعد از آن همان غذایی خورده شود که سوگواران می‌خورند. (میزان‌الحکمه، ج8، ص3783)

[یکی از علما می‌فرمودند: از روز هفتم محرم که آب را بر امام حسین (ع) بستند تا روز عاشورا سعی کنید آب نیاشامید، نوشیدنی‌های دیگر بیاشامید ولی به احترام آقا و اهل بیتش (ع) آب نیاشامید.]

5. تعطیلی کار در روز عاشورا

امام صادق (ع) : کسی که روز عاشورا را تعطیل کند، یعنی عقب کسب و کارش نرود و به کوری چشم بنی‌امیه که روز عاشورا را متبرک می‌دانستند، اگر کسی برای معیشت روزانه‌اش هم فعالیتی نکند، خداوند حوائج دنیا و آخرتش را برآورد و کسی که روز عاشورا روز حزن و اندوه او باشد، در عوض فردای قیامت که برای همه روز هول و ترس است برای او روز شادی خواهد بود. (امالی شیخ صدوق، ص129)

6. زیارت و زیارت خوانی

علقمه بن حضرمی از امام باقر (ع) درخواست نمود که مرا دعایی تعلیم بفرما که از راه نزدیک یا دور و از خانه‌ام در این روز (روز عاشورا) بخوانم.

امام فرمودند: ای علقمه! هرگاه خواستی (دعا بخوانی) دو رکعت نماز بخوان بعد از آن این زیارت (عاشورا) را بخوان.

پس اگر تو این زیارت را بخوانی، دعا کرده‌ای به آنچه که، ملائکه برای زائر حسین (ع) دعا می‌کنند و خداوند صد هزار هزار درجه برای تو بنویسد و مثل کسی هستی که با حسین (ع) شهید شده باشد تا مشارکت کنی ایشان را در درجات ایشان و شناخته نشوی مگر در جمله شهیدانی که شهید شده‌اند با آن حضرت و نوشته شود برای تو ثواب زیارت هر پیغمبری و رسولی و ثواب زیارت هر که زیارت کرده حسین (ع) را از روزی که شهید شده است. (مصباح المتهجد، ص714)

[اگر می توانید زیارت عاشورای معروفه را با صد لعن و صد سلام بخوانید و اگر وقت ندارید برای صد لعن و صد سلام، زیارت عاشورای غیرمعروفه را که در اجر و ثواب با زیارت معروفه یکسان است، هر روز بخوانید. (هر دو زیارت در مفاتیح الجنان هست.)]

7. برگزاری مجالس عزاداری

امام صادق (ع) می‌فرماید: مجلس گرفتن شما را من دوست می‌دارم. در مجالس خود «امر ما را» زنده بدارید. خداوند رحمت کند کسی که امر ما را زنده بدارد. (وسائل الشیعه، ج10، ص235)

8. رعایت اخلاص

عزاداری را به خاطر رسم و عادت انجام نداده و سعى کنیم این کارها را با نیتى خالص و براى رضاى خدا انجام داده و در خلوص خود نیز صادق باشیم. زیرا کار کوچکى که با نیت خالصانه و صادقانه همراه باشد بهتر از کارهاى زیادى است که خلوص و صداقت در آن نباشد، حتى اگر چندین هزار برابر باشد و این مطلب به خوبى از عبادتهاى حضرت آدم (ع) و شیطان فهمیده مى‏شود، زیرا عبادت‌هاى چندین هزار ساله شیطان او را از جاودانگى در آتش نجات نداد ولى یک توبه حضرت آدم (ع) باعث بخشش خطا و برگزیدن او شد.

در هنگام انجام اعمال نیز باید مواظب باشد که ریا و دوستىِ ستایش مردم در نیت او وارد نشود.

9. نماز جماعت ظهر عاشورا

سیدالشهداء و یاران با وفای او همه کشته راه نماز شدند. از این رو در زیارت مطلقة امام حسین (ع) خطاب به امام می‌گوییم: أشهد انک قد اقمت الصلاة و اتیت الزکاة و امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر.

10.زیارت تسلیت

در آخر روز عاشورا زیارت تسلیت را بخواند، و روز عاشورا را با توسلى... اصلاح حال و پذیرش عزادارى را [از خداوند] خواسته و از کوتاهى خود معذرت بخواهد.